Echt heel veel jongeren doen hard hun best op school omdat ze hun eindexamen willen halen. Sommige niet, die zitten op school omdat ze moeten en dat is dat, ze doen er niet zo hun best voor. Maar allemaal, alle jongeren, willen graag hun eindexamen halen. Oké, dan is dat je doel, denk je. Goed doel? Uhhh, nou, nee. Focussen op je eindexamen: niet doen!

Ik hoor de stem in je hoofd al denken: ‘Nee?! Hoezo niet? Die mensen van de Geluksschool zijn knettergek. Tuurlijk zit ik op de middelbare en focus ik op het halen van mijn eindexamen!’. Als je op 4 vmbo, 5 havo of 6 vwo zit, snap ik je; dan is het goed dat je het eindexamen helder in beeld hebt, maar álle andere jaren dat je op de middelbare zit, moet je het eindexamen loslaten! Dat is een veel te groot doel en kan je afleiden van kleinere (en toch belangrijkere!) doelen die eerst komen! Lees even verder, dan leg ik het je rustig uit.

Heb je wel eens iemand ontmoet die een marathon heeft gelopen? Die is daar ooit voor gaan trainen, heeft zijn/haar trainingsschema opgebouwd tot zo’n mega einddoel. Niemand start met hardlopen en kan in één keer zo’n prestatie neerzetten. Nee, zelfs de beste marathonlopers bouwen hun training uit. Ik ben ooit begonnen met hardlopen; geloof me, absoluut nooit het plan gehad om een hele marathon te gaan lopen!, maar een stukje lopen wou ik wel. Ik heb wat om me heen gevraagd en ik begreep dat ik eerst maar voor elkaar moest krijgen om 5 km achter elkaar te lopen. Daar heb ik een programma’tje voor gedownload, dat bestond uit maar liefst 30 lessen en pas bij de 30ste les liep ik het hele stuk achter elkaar. 5 km achter elkaar lopen leek me geweldig, maar ik kon me niet voorstellen dat het me zou lukken. Dus elke les als een doel op zich genomen en aan het einde van elke les, ontstond er een nieuw doel: de volgende les. En alle beetjes samen, vormden mijn eerste 5 km. Er was een vervolgtraining: 10 km lopen. En ik kan me voorstellen dat als je de marathon wilt gaan lopen, je nog meer tussenstappen plant.

Als je begint met lopen en je probeert in één keer alle 42 km te lopen, gaat het je niet lukken. De 42 km aan het begin al als doel zien, werkt averrechts. Je raakt ontmoedigd en overdonderd omdat het doel zo groot is. Dat weet jij ook. Als jij voor die marathon zou gaan, zou je helemaal uit jezelf al aan meerdere tussendoelen denken. Niet in één keer je eindexamen, eerst de tussendoelen.

Stel dat je je kamer wilt (moet?) opruimen. Je kijkt naar het geheel, wat een bende het eigenlijk is geworden. Je weet niet waar je moet beginnen. Het is een puinhoop; je begint er niet aan. Ellende. En dan denk je: wacht ff: ik begin met het bed leeg maken. Dat is overzichtelijk, lukt me best. En daar ga je. En het lukt. Dan het bureau; eerst de grote spullen, dan de kleine prullen. Stap voor stap ruim je je kamer op en je haalt je doel.

Stel dat je onwijs veel huiswerk hebt. Gewoon één vak tegelijk. En het lukt je. Elke keer weer; dat weet je: als je wilt, lukt het je.

Zo bedoel ik het ook met het niet-focussen op je eindexamen. Als je op bijvoorbeeld op de havo zit, heb je 5 jaar op de middelbare. In het laatste jaar gaat veel aandacht naar het eindexamen en dat is goed, want het is een belangrijk aspect in je hele schoolloopbaan en heel bepalend voor wat je verder kunt studeren. Voor dit einddoel in zicht komt (in het 5e jaar), heb je 4 volle schooljaren waar je aan een ander doel mag werken. En in elk schooljaar heb je verschillende periodes en in elke periode verschillende toetsen. Als je in de eerste zit, moet je al ongelooflijk wennen aan het feit dat je op de middelbare zit en is het eindexamen echt ver weg; dan is het goed dat je eerst focust op het halen van alle toetsen in de eerste periode en als dat gelukt is, die van de tweede periode. Misschien mag je in de tweede periode eerst focussen op het halen van toetsen die je misschien in de eerste periode niet hebt gehaald. Best logisch allemaal, toch? Klopt ook, in de eerste focus je misschien makkelijk (nog) op het halen van je eerste jaar.

Hoe verder je raakt op de middelbare, hoe makkelijker het is om in de stress te raken voor het eindexamen. Dan is het goed om je te realiseren dat je waarschijnlijk eerst andere doelen hebt. Kleinere doelen zijn altijd makkelijker te halen dan grote zware doelen. En sowieso, een groot zwaar einddoel bestaat bijna altijd uit kleinere doelen. Let er maar eens op (en als het niet zo is, wees creatief en splits zelf je einddoel in kleinere doelen!).

Lang verhaal kort: zit je in de tweede, of in de derde, focus daar maar op. Één stap tegelijk. Dat eindexamen komt vanzelf. En ook in het eindexamen jaar: je eindexamen komt in zicht en dat vraagt veel aandacht en energie, maar je hebt daarvoor nog een aantal andere doelen: je hebt nog andere toetsen die gehaald moeten worden, werkstukken te maken, huiswerk bij te houden én een sociaal leven wat ook veel aandacht wil en mag hebben!

Dus één stap tegelijk, dat loopt het beste!

Lieve groetjes, Pilar.